Монголын Олон улсын Арбитрын дарга С.Энхцэцэг: Монгол Улсын Арбитрын шийдвэр Нью-Йоркийн 1958 оны конвенцын гишүүн 172 улсад биелэгддэг

2024/04/08 0

Монголын Олон улсын Арбитрын дарга С.Энхцэцэгтэй ярилцлаа.

- Манай улс бизнесийн орчин таагүй орнуудын тоонд ордог. Энэхүү үнэлгээг хэрхэн, хаанаас гаргадаг юм бэ?

-Аливаа улсын хөрөнгө оруулалт татах боломж, бизнес эрхлэх орчин хэр таатай вэ гэдэг үнэлгээг Дэлхийн банкнаас явуулдаг “Doing business” судалгааны 12 үзүүлэлтийн нэг болох тухайн улс бизнесийн маргааныг хэрхэн шуурхай, зардал багатай шийдвэрлэж байна гэдгээр хэмжиж байна.

-Бизнесийн орчин таагүй байх нь хууль эрх зүйн тогтворгүй байдлаас, мөн холбогдох талуудаас гарсан гомдол, маргааны асуудал, үүнийг шийдвэрлэх үйл явц сөрөг хүчин нөхцөл болдог. Арбитраар маргаан шийдвэрлүүлэхийн гол ялгаа юунд оршдог вэ?

-Маргаан шийдвэрлэхэд дунджаар шүүхэд 2-6 жил, арбитрт 6 сар зарцуулдаг гэсэн судалгаа гарсан. Нэг удаа төлөгддөг арбитрын зардлыг 3 шатны шүүхийн зардалтай харьцуулахад 2 дахин бага байдаг.
Хуралдаан явуулах журам, газар, тов, хэлбэр /танхим, цахим/, хэл гэх мэт хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд шүүх зөвхөн хуульд заасан журмыг баримтлан явуулдаг бол арбитр талуудын хүсэл зориг, харилцан тохиролцсоны дагуу явуулдаг. Түүнчлэн маргааныг тухайн асуудлаар мэргэшсэн, хараат бус арбитрчийг талууд өөрсдөө сонгон шийдвэрлүүлэх боломжтой.

-Арбитрын шүүхээр аливаа маргааныг шийдвэрлүүлэхэд ямар нэг эрсдэл бий юу?

-Арбитр нь талуудын нэр, маргааны агуулгыг нууцалдаг тул таны бизнесийн нэр хүнд, нөү хау зэрэг эмзэг мэдээлэлд хохирол учрах аюулгүй.

Анхан, давж заалдах, хяналтын гэх гурван шатны шүүхийн тогтолцоонд бизнес эрхлэгчид цаг хугацаа алдах, бизнесийн боломжуудаа түгжих, нэмэлт зардал гаргах эрсдэлтэй бол арбитр эцсийн шийдвэр гаргах ба гаргасан шийдвэрийг шүүхийн шийдвэрийн нэгэн адил шийдвэр гүйцэтгэх байгууллага албадан гүйцэтгэдэг.

-Арбитрын шийдвэрийн хамрах хүрээний талаар дэлгэрүүлэхгүй юу?

-Монгол Улс НҮБ-ын “Гадаадын арбитрын шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрч, биелүүлэх тухай” Нью-Йоркийн 1958 оны конвенцод 1995 онд элссэн бөгөөд дэлхийн 172 гишүүн орны нэг тул Монгол Улсын арбитрын шийдвэр эдгээр улсад заавал биелэгдэх хүчинтэйгээрээ шүүхийн шийдвэрээс ялгаатай юм.

-Хамрах хүрээний хувьд Арбитрын шүүхэд ямар нөхцөлд хандах боломжтой байдаг вэ?

-Бизнесийн бүх төрлийн гэрээ, хэлцлээс үүссэн маргааныг арбитраар шийдвэрлүүлэх боломжтой. Тухайлбал, бүх төрлийн хөрөнгө оруулалт, хамтран ажиллах ба түншлэлийн гэрээ, худалдах-худалдан авах гэрээ, ажил гүйцэтгэх гэрээ, түрээсийн болон зээлийн гэрээ, зуучлалын гэрээ, лизинг, франчайз, тээвэр гэх мэт.